Delilik ve Dahilik Arasında Bir İlişki Vardır - Psikoloji

“Büyük bir yaratıcılık potansiyeli ve psikotiklik sapmanın temelinde ortak yönler vardır.” - Hans J. Eysenck

Yıllarca deha tartışmaları süregelmiştir. Bir insan deha olarak mı doğar, yoksa daha sonra mı deha olur? Genetik midir? Çevresel mi? Bu tartışmalar 1900’lü yıllara kadar devam etmiştir. Aristo döneminde deha ve delilik arasında bir ilişki kurulmuş ve iki kavramının birbiriyle bir bağlantısı olup olmadığı tartışılmaya başlanmış, hatta bu iki durumunda genetik olduğu sonucuna varılmıştır. 1900’lü yıllara geri dönersek eğer 1904’de İngiliz psikolog Havelock Ellis, “İngiliz Dahileri Araştırması’nda” yaratıcı kişiler (dahi) ve psikozlu hastalar (deli) üzerinde araştırmalar yapar. Araştırmasında bu iki durum arasında bir ilişki tespit eder. 1974 yılında ise Alman psikolog Han Eysenck delilik ve dahilik arasındaki ilişkinin kanıtlarını inceler. Daha sonrasında psikozun değil ruh hastalığının deha ile ilişkisi olduğu sonucuna varır.

Psikoz Nedir?

- Kişinin gerçeklik ve hayal kavramlarını karışmasıdır. Bu kişiler halüsinasyonlar görebilir, olmayan sesleri, kokuları duyabilirler. Psikoz semptomları bulunan kişilere “psikotik” adı verilir.

- Eysenck’e göre psikotik; genel anlamda deliliğin yeri alır ve ona göre psikotikliğin (yani deliliğin) dereceleri vardır.

Yaptığı testlere göre psikotik ölçümleri yüksek çıkan kişiler genellikle: Saldırgan, benmerkezci, dürtüsel, asosyal, yaratıcı, empati kuramayan, inatçı kişilerdi. (Elbette bu testten yüksek alan herkes psikotik değildir. İlerde psikotik olacağı anlamına da gelmez.)

Dahilik

- Deha yaratıcılığın en üst kertesidir. Yüksek IQ dahilik için yeterli değildir. Zekânın daha ile ilgili bir boyutu da hafızamızda bulunan farklı fikirleri bir araya getirmemizle oluşan zihinsel araştırma sürecidir. Çok kapsamlı düşünmenin yaratıcılık ve psikotikliğin ortak yönü olduğunu savunuyor.

Bunlara göre karşımıza olası şöyle bir sonuç çıkar:

1. Çok kapsamlı düşünce kapasitesi orijinal ve yaratıcı fikirlerin oluşmasını sağlayabilir.

Bu durum 165 veya üstü bir IQ ile birleştiğinde “deha” oluşabilir.

2. Çok kapsamlı düşünce kapasitesi orijinal ve yaratıcı fikirlerin oluşmasını sağlayabilir.

Bu durum psikotik belirtilerle bir araya gelirse “delilik” oluşabilir.

Profesor Frankenstein, Mary Shelley’in romanında yarattığı canavardır ve klasik psikotik semptomlar sergiler; kayıtsızlık, hiçe saymak ve saldırganlık.

Sanatçı Vincent Van Gogh gibi yaratıcı dehalar, çok kapsamlı düşünce, bağımsızlık ve baş kaldırma başta olmak üzere, Ensenck’in bahsettiği psikotiklik boyutunda yer alan ayırt edici özelliği sergiler.